Όγκοι ρινός και παραρρίνιων κόλπων: Τι είναι, πώς εκδηλώνονται και πώς αντιμετωπίζονται

Οι όγκοι ρινός και παραρρίνιων κόλπων είναι μη φυσιολογικοί σχηματισμοί που αναπτύσσονται οι μεν πρώτοι εντός της ρινικής κοιλότητας, οι δε δεύτεροι στους αεροθαλάμους γύρω από αυτή. Πρόκειται για μια σχετικά σπάνια παθολογική κατάσταση, η οποία απαιτεί ειδικούς χειρισμούς για να αντιμετωπισθεί. Οι όγκοι ρινός και παραρρίνιων κόλπων μπορεί να είναι καλοήθεις ή κακοήθεις και η εμφάνισή τους πρέπει να κινητοποιεί άμεσα τον ασθενή, ώστε σε περίπτωση κακοήθειας να εξασφαλίζεται η έγκαιρη διάγνωση, άρα και η ταχύτερη και αποτελεσματικότερη θεραπεία.

Στην κατηγορία των καλοήθων όγκων περιλαμβάνονται κατά κύριο λόγο οι πολύποδες, τα ανάστροφα θηλώματα και τα οστεώματα, ενώ σε αυτή των κακοήθων το καρκίνωμα από πλακώδες επιθήλιο, τα αδενοκαρκινώματα, τα αισθησιονευροβλαστώματα, καθώς και οι όγκοι από τους ελάσσονες σιελογόνους αδένες. Επίσης, κακοήθης όγκος ρινός ή παραρρίνιων κόλπων μπορεί να είναι ένας μεταστατικός όγκος από απομακρυσμένα όργανα.

Όγκοι ρινός και παραρρίνιων κόλπων:

τα συνήθη συμπτώματα

Συνήθως οι όγκοι ρινός και παραρρίνιων κόλπων εκδηλώνονται με ρινική συμφόρηση και δυσχέρεια στη ρινική αναπνοή, κυρίως στον έναν ρινικό θάλαμο, που είναι και τα πρώτα συμπτώματα που νιώθει ο ασθενής. Μεταξύ των συχνότερων συμπτωμάτων περιλαμβάνονται επίσης ο επίμονος πόνος στους παραρρίνιους κόλπους, οι τακτικοί πονοκέφαλοι, οι χρόνιες ρινικές μολύνσεις, το οίδημα στο πρόσωπο, τα αυτιά και τα μάτια, η μειωμένη όσφρηση, η συνεχής ρινική καταρροή, αλλά και η καταρροή από τα μάτια, οι πληγές στη μύτη που δεν περνούν, οι συχνές ρινορραγίες, η διαταραχή στην όραση και ο πόνος και η πίεση στα δόντια. Οι διαταραχές στην όραση, τα δόντια, αλλά και το οίδημα στο πρόσωπο είναι συμπτώματα που εκδηλώνονται σε πιο προχωρημένα στάδια της νόσου, όταν αυτή έχει αρχίσει να επηρεάζει και άλλα ανατομικά στοιχεία του προσώπου, πέραν της μύτης και των παραρρίνιων κόλπων.

Πάντως, υπάρχουν φορές που κακοήθεις όγκοι της ρινός και των παραρρίνιων κόλπων δεν συνοδεύονται από συμπτώματα, τουλάχιστον στα πρώτα τους στάδια, με συνέπεια, όταν υπάρξουν σημάδια, να έχουν προχωρήσει πολύ.

Οι όγκοι ρινός και παραρρίνιων κόλπων έχουν συνδεθεί με δύο βασικούς παράγοντες κινδύνου, το κάπνισμα και την κατανάλωση αλκοόλ. Όταν δε οι δύο αυτές συνήθειες συνδυάζονται, οι πιθανότητες εμφάνισης των όγκων στη ρινική κοιλότητα και γύρω από αυτή αυξάνονται. Μεταξύ των υπόλοιπων παραγόντων κινδύνου περιλαμβάνονται ο ιός των ανθρώπινων θηλωμάτων (HPV), ο επιβαρυμένος από τοξικές ουσίες αέρας στον εργασιακό χώρο, αλλά και η ηλικία, αφού η ανάπτυξη όγκων ρινός και παραρρίνιων κόλπων συνήθως αφορά τις ηλικίες μετά τα 45 έτη. 

Διάγνωση και θεραπεία

Για να διαγνωσθούν οι όγκοι ρινός και παραρρίνιων κόλπων απαιτείται αρχικά ενδοσκόπηση της μύτης, ενώ σε επόμενη φάση θα χρειαστούν και απεικονιστικές εξετάσεις και συγκεκριμένα αξονική ή μαγνητική τομογραφία του σπλαγχνικού κρανίου. Οι απεικονιστικές εξετάσεις θα αποκαλύψουν τα όρια του όγκου, αλλά και ενδεχόμενες επεκτάσεις του εκτός μύτης και των παραρρίνιων κόλπων, ενώ θα παράσχουν πληροφορίες και για το αν έχει επέλθει διήθηση άλλων οργάνων, οι οποίες θα αξιοποιηθούν ανάλογα για την επιλογή και τον σχεδιασμό της χειρουργικής προσέγγισης. Όσο για την ταυτότητα του όγκου, αυτή θα εξακριβωθεί με τη βιοψία.

Με δεδομένο ότι οι τύποι των όγκων ρινός και παραρρίνιων κόλπων είναι πολύ και διαφορετικοί, διαφοροποιούνται και οι θεραπείες τους.

Για την αντιμετώπιση των καλοήθων όγκων στην πλειονότητα των περιπτώσεων –ακόμα και σε περιοχές που μέχρι πρόσφατα θεωρούνταν απρόσιτες, όπως ο μετωπιαίος κόλπος- η ενδοσκοπική χειρουργική μπορεί να δώσει λύση, καθώς η εξέλιξή της δημιουργεί νέα δεδομένα. Η εν λόγω προσέγγιση δεν επηρεάζει τη φυσιολογική ανατομία της περιοχής, δεν απαιτεί τομές και ράμματα, διατηρώντας έτσι ίδια την αισθητική εικόνα προσώπου και μύτης, και ακολουθείται από μια σύντομη περίοδο αποθεραπείας, με σαφώς λιγότερη ταλαιπωρία για τον ασθενή.

Όσο για τους κακοήθεις όγκους, αν και η ενδοσκοπική χειρουργική μπορεί να εφαρμοστεί σε αρκετές περιπτώσεις, συνήθως προκρίνονται πιο κλασικές χειρουργικές μέθοδοι, όπως οι ανοιχτές κρανιοπροσωπικές προσπελάσεις. Άλλωστε, όταν υπάρχει κακοήθεια, στόχος είναι να αφαιρεθεί όσο πιο ριζικά γίνεται ο όγκος, οπότε οι εξωτερικές προσεγγίσεις αποδεικνύονται πιο αποτελεσματικές, συχνά όμως με συνέπειες τη θυσία ανατομικών στοιχείων ή τη δημιουργία ελλειμμάτων στους ιστούς, ανάλογα με την επέκταση του όγκου. Στην πλειονότητα των περιστατικών η χειρουργική επέμβαση θα ακολουθηθεί από ακτινοθεραπεία και ενδεχομένως χημειοθεραπεία. Υπάρχει επίσης το ενδεχόμενο να χρειαστούν περισσότερες από μία επεμβάσεις, για να αφαιρεθεί πλήρως ο κακοήθης όγκος.

Η αντιμετώπιση των όγκων ρινός και παραρρίνιων κόλπων και δη όταν είναι κακοήθεις απαιτεί μεγάλη εμπειρία και δεξιοτεχνία από τον ειδικό χειρουργό. Μπορεί δε να απαιτήσει τον συντονισμό διαφόρων ειδικοτήτων για τη διαμόρφωση της τελικής θεραπείας. Σε κάθε περίπτωση, η έγκαιρη διάγνωσή τους, είτε είναι καλοήθεις είτε κακοήθεις, αποτελεί προαπαιτούμενο για την αποτελεσματική αντιμετώπισή τους και την ανακούφιση του ασθενή.